آشنایی با فن های محوری یا آکسیال

در این نوع فن جریان هوا در راستای محور یا شفت پروانه عبور می کند. فن های محوری عمدتا در مواردی که افت فشار کم و دبی تخلیه بالاست به کار می روند. در بعضی موارد در ظرفیت مشابه، فن های محوری به سرعت دورانی بالاتری نیاز دارند که این موضوع سر و صدای بیشتر آنها را نسبت به فن های گریز از مرکز در پی دارد. در این فن ها فشار هوا به وسیله نیروی آیرودینامیک تولید شده توسط بالک های پروانه تنظیم می شود.

از جمله مزایای فن های جریان محوری عبارت اند از :

  • وزن و اشغال فضای کم
  • هزینه کم

کاربردهای رایج این فن ها در موارد زیر می باشد.

  • خارج کردن هوای آلوده از محیط و فراهم نمودن هوای تمیز
  • تهویه مکان هایی که اندازه ذرات ناخالصی موجود در هوا کوچک می باشد مثل گرد و غبار، دود و گاز
  • نیاز به جریان معکوس و یا مستقیم

شاید مهمترین نقظه ضعف فن های جریان محوری، مشکلی باشد که در این نوع فن ها به هنگام تغییرات قابل ملاحظه جریان هوا رخ می دهد. این مسئله به دلیل وجود خاصیت واماندگی (Stall Region) رخ می دهد که آنها را جهت عملکرد تحت شرایطی که تغییرات گسترده ای در جریان هوا وجود دارد نامناسب و حتی آسیب پذیر می سازد. اگر چه به کمک دستگاههای ضد واماندگی (آنتی استال) و با ایجاد الگوهای جریان جایگزین در اطراف پره تا حدود زیادی می توان این مشکل را مرتفع نمود. با این حال راه حل پیشگیرانه برای جلوگیری از بروز این مسئله انتخاب اولیه صحیح برای عملکرد فن تحت یک شرایط پایدار فشار و جریان می باشد.

اما مسئله دیگری که لازم به ذکر است تفاوت سرعت فن های جریان محوری با فن های گریز از مرکز در یک ظرفیت مشخص هوادهی می باشد. به این صورت که فن های محوری باید در سرعت دورانی بیشتری عمل کنند تا این مقدار هوادهی را تامین کنند و این امر سر و صدای زیادتر آنها را نسبت به هم خانواده گریز از مرکزشان در پی دارد. جدول ۲ – ۱ ویژگی ها و کاربرد هریک از انواع فن های محوری را به طور خلاصه بیان می کند.

نوع فن

ویژگی ها کاربرد

ملخی
Propeller
شکل شماره ۴

 بازدهی پایینی دارند.
نسبتا پر سر و صدا هستند.
توان مصرفی با افزایش دبی جریان، کاهش می یابد.
دارای بیشترین بازدهی در حداقل فشار می باشند.

 کاربرد در تخلیه هوای محیط

کانالی
Tubeaxial
شکل شماره ۵

 دارای بازدهی بیشتر و عملکرد در فشار بالاتر نسبت به فن های ملخی می باشند.
نسبت به سایر فن های محوری صدای متوسطی دارند.
به دلیل سرعت دورانی بالا، برای سرعت های کمتر از ۱۱۰۰ دور از اتصال پولی تسمه در این فن ها استفاده می شود.

 برای تهویه،گرمایش و سرمایش مکان هایی که در آنها کانال با طول کم به کار رفته است.
برای کاربردهای با فشار متوسط و دبی جریان بالا مناسب هستند.

پره ای
Vaneaxial
شکل شماره ۶
 مانند فن های کانالی هستند با این تفاوت که دارای پره های خروجی جهت هدایت جریان به صورت مستقیم و تبدیل انرژی جنبشی آن به فشار استاتیک می باشند.
دارای پروفیل غیریکنواخت جریان می باشند.
در صورت استفاده از پروانه های ایرفویل در آنها بازدهی این نوع فن تا %۸۵ می رسد.
معمولا به صورت مستقیم به الکتروموتور متصل می شوند.

 مناسب برای کاربرد در فشارهای متوسط تا بالا می باشند.
کاربرد مهم این فن ها در مکش مصنوعی هوا جهت تخلیه بویلرها می باشد.

 

شکل ۴  – ۱ –  فن محوری ملخی (Propeller)

Untitled

شکل ۵  – ۱ –  فن محوری کانالی (Tubeaxial Fan)

Untitled2

شکل ۶ – ۱ –  فن محوری پره ای (Vaneaxial Fan)

Untitled3

نگارش: دکتر پویا صانعی پور

linkedin